Reguły dobrego wychowania nie nakazują nam martwić się cudzym zmartwieniem i cieszyć się cudzym szczęściem, ale nakazują nam zachowywać się, jakby tak było (…) podczas gdy reguły moralne polecają nam kochać bliźniego, a nie wyglądać tak, jak gdybyśmy go kochali (…) *
Ludzi na dnie finansowym w Naszym Pięknym Kraju nad Wisłą jest… miliony. Co najciekawsze, znaleźli się w tej sytuacji wcale nie ze swojej winy, a obarczony tym wszystkim Światowy Kryzys Gospodarczy naprawdę nie jest winien. Winna jest bezgraniczna i bezdenna ciemnota, ignorancja i krótkowzroczność osób decydujących o minimach, maksimach i średnich. Pensjach, socjalach, zasiłkach rodzinnych, pomocach MOPS czy MOPR, sporządzających statystyczne tabele z wyliczeniem, ile powinno NAM wystarczyć od pierwszego do pierwszego. W dodatku ci wszyscy ludzie na dnie albo stąpający od rana do wieczora po ostrzu skalpela są MILCZENIEM. Są resztą wszystkich mieszkańców Naszego Pięknego Kraju nad Wisłą, o których w dobie powszechnego pędu za luksusem, zwanym glamour, mówić nie wypada.
W kraju, w którym żyję (nie będę posługiwała się jego nazwą), według jakichkolwiek statystyk, danych czy mediów nie ma biedy. Zresztą nie jestem zainteresowana przytaczaniem danych, ponieważ statystycy są skłonni topić się w jeziorach o średniej głębokości 1 cm. Nie chcę też mówić o bezdomnych, ludziach wyrzuconych na śmietnik Tego Kraju już dawno, ale o tych, którzy teoretycznie istnieją jeszcze w społeczeństwie, choć z każdym dniem jest dla nich coraz mniej miejsca.
Będzie więc o tych, którzy każdego dnia tracą pracę i potem każdego dnia nie mogą jej znaleźć, bo nie mają gdzie, a gdy już wreszcie złapią pana Boga za nogi to okazuje się, że umowa jest śmieciowa i każdego dnia siedzą na bombie, bo nie wiadomo, kiedy ich wywalą, ile im zapłacą i czy w ogóle dostaną jakąkolwiek pensję. Albo o tych, którzy mając 45-50 lat są „za starzy”, by ich przyjąć do pracy, a także o tych, którzy są zmuszeni żyć za 420 zł miesięcznie. O tych wszystkich, którzy każdego ranka wstają tylko po to, aby przetrwać. Ich przydatność społeczna, kreatywność i wydajność w tempie Formuły 1 spadają więc do zera lub depresji, bo nieustanna koncentracja na socjalu i alpejskie kombinacje, jak pokonać kręte trasy opłacania rachunków, czynszów, rat, spłat komorniczych, odbierają nie tylko apetyt, ale i chęć do życia.
W Naszym Pięknym Kraju nad Wisłą wskaźniki samobójstw z powodów ekonomicznych rosną, a bezrobocie dzięki temu spada. Tylko NIKT nie śmie połączyć tych dwóch prostych faktów. Nie wypada, to nie jest MEGA interesujący temat na pierwsze strony, choć przecież „trup sprzedaje się najlepiej”, ale z drugiej strony uczono nas też, że „milczenie jest złotem”.
Osoby Dramatu
Jacek, po turystyce
Ma 51 lat. Od 10 lat buja się w niewygodnym hamaku niekoniecznie własnej rzeczywistości. Stracił pracę z powodu likwidacji firmy. Nie dostał nic, bo zakład ogłosił upadłość. Nie było odpraw, porozumień i osłon. NIC. Właściciele zniknęli z majątkiem firmy i żyją gdzieś w cieple i spokoju, mając zapewnioną więcej niż godną starość. Wyrwali mu 20 lat życia, teraz zostały mu poważne problemy z kręgosłupem i depresja. W ciągu ostatnich 10 lat pracował dorywczo może przez połowę czasu, drugą połowę jest na socjalu. Pobiera 529 zł zasiłku, a musi wyasygnować 535 zł miesięcznie samych opłat. Nie ma na jedzenie, więc dużo pali, mając nadzieję, że to go wreszcie zabije, zgodnie z obietnicą na paczce papierosów. Nie chce popełniać samobójstwa z powodów religijnych, ale nieustannie o tym myśli, czy jeśli to zrobi, Bóg widząc jego gehennę, wybaczy? – Wiesz, myślę, że gdyby nie wybaczył, byłby bez serca – mówi zaciągając się głęboko.
Miał rodzinę i znajomych, ale odeszli. Mieszka z kotem Maćkiem, z którym codziennie prowadzi długie rozmowy, żeby nie zwariować. Utrzymuje siebie i Maćka z „okradania” Naszego Pięknego Kraju nad Wisłą, bo nie płaci podatków od „lewizn”. Sprząta prywatne posesje, piwnice, rozładowuje, zamiata, odśnieża, zbiera złom… Kiedy wpadnie mu tłumaczenie, wtedy ma święta Bożego Narodzenia, czasem w lipcu. Na co dzień tylko ziemniaki z maślanką i najtańszą puszkę dla kota.
Zdjęcie sprzed 10 lat pokazuje atrakcyjnego mężczyznę na górskiej wycieczce. – Nawet nadawałoby się do artykułu o realizacji marzeń – śmieje się. Dzisiaj, z brakami w uzębieniu i wychudzeniem przypomina swój cień.
Ludmiła, nauczycielka naszego pięknego języka
Samotna matka, wdowa, lat 55, wychowuje niepełnosprawną nastoletnią córkę. Stary wiele lat nie remontowany dom po rodzicach. Pensja i renta córki nie wystarczają, więc kredyt goni kredyt, a odsetki ogołacają ją ze wszelkich przyjemności. Każdy realny dzień to walka o przetrwanie i zapewnienie przyszłości córce. Żadnej rodziny i żadnej pomocy, tylko harówa od 6 rano do 2 nad ranem i… bezsilność. – Nigdy nie wiem, czy będę umiała wstać rano – mówi zmęczona. Ale każdego ranka wstaje, bo ma dla kogo. Jest Agnieszka, adoptowana córka z syndromem Aspergera. W drodze z pracy Ludmiła robi zakupy, starannie przygotowuje menu, bo Agnieszka ma specjalną dietę. Po powrocie do domu gotuje, sprząta, pierze. Po obiedzie przygotowuje córkę do szkoły na następny dzień. Razem odrabiają lekcje, wielokrotne tłumaczenie, powtarzanie, sprawdzanie, czy wszystko dopilnowane i czy plecak właściwie spakowany, trwa około 5 godzin. Wieczorem, kiedy córka się myje, czyta przed snem kilka stron z ulubionej książki, Ludmiła zajmuje się wreszcie swoją pracą. Sprawdza zeszyty, pisze programy, wypełnia tony papierów i tabel wymaganych od nauczyciela. Zanim sama się położy, zwykle płacze, to pomaga przepędzić stres i oczyszcza. – Już wcale nie umiem odpoczywać, mam kłopoty ze snem, każdego ranka budzę się coraz bardziej zmęczona. Czekam tylko na ferie, wakacje albo święta – mówi cicho. Zabiera wtedy Agnieszkę do Krakowa, w góry albo nad morze, żeby coś jej pokazać i choć przez chwilę odetchnąć za… kolejny kredyt. Nawet nie myśli o sytuacji, w której mogłaby stracić pracę, czy przestać funkcjonować z powodu mocno już nadwątlonego zdrowia. Modli się, żeby dotrwać do emerytury.
Alicja, plastyczka
Wydaje się bardzo silna i młoda, ale oczy mówią co innego. Po czterdziestce, rozwiedziona, bezdzietna. Samotna. – Nikt nie chce wiązać się z osobą, która ma problemy finansowe – mówi. Zresztą, ja też bym nie chciała – dodaje po chwili namysłu. Samotność doskwiera jej coraz bardziej, obawia się, że gdyby coś przykrego się przytrafiło, nikt jej nie pomoże. – Mam problemy z kręgosłupem, czasami się po prostu potykam, a potem upadam. Kiedyś na prostej drodze rozbiła twarz i złamała nos. Lekarze nie chcieli uwierzyć, że się nie potknęła.
Dawniej pracowała i miała partnera, żyła normalnie, ale wpadła w spiralę kredytową i… wyleciała za burtę. Od tamtej pory dryfuje, starając się przetrwać. Prawie 20 lat. Nie ma koła ratunkowego ani kapoka. Chwyta się czegokolwiek. Czasem wyciągniętej w jej kierunku pomocnej dłoni, a czasem brzytwy. – Zmarli moi bliscy, odszedł mąż, zabierając cały wspólny dorobek – mówi. To wtedy nie wydawało się tak ważne, bo myślała, że jest silna i sobie poradzi. Pracowała na dwa etaty i łatała dziurę za dziurą. – Moje dochody w ciągu 10 lat pracy zmalały o 30%, a bank wcisnął mi kartę kredytową na 10 tysięcy – wzdycha. Nie dali jej niewielkiej pożyczki, o którą prosiła, tylko tę kartę. – Byłam głupia i nie miałam pojęcia, jak to działa. Przegrałam.
Komornik przysyła listy i żąda spłat, z opieki społecznej ma obiady i zasiłek w wysokości 270 zł miesięcznie. Kiedy czasem dorabia jako opiekunka, dostaje 4,2 zł za godzinę na rękę, a i to nie zawsze, bo szefowa często traci „płynność finansową”. Alicja nie płaci więc czynszu, tylko bieżące rachunki, gaz, światło, telefon, internet. Jest już od dawna na „czarnej liście” poza systemem i zdaje sobie sprawę, że nigdy do niego nie wróci, a jej życie leży w zsypie jak worek śmieci.
Z ostatniej pracy zwolnili ją z powodu zajęcia komorniczego pensji. – Szef wstydził się mnie od tamtej pory, choć na początku byłam uważana za dobrego pracownika. Szukał pretekstu, żeby się mnie pozbyć, uznał za osobę niewiarygodną i wreszcie go znalazł – mówi z rezygnacją.
Nic jej nie cieszy, nic nie sprawia przyjemności, jedzenie smakuje jak trawa. – Każdy mój dzień to nierówna walka, w której stoję nago przed plutonem przepisów i prawem. Nie mogę ogłosić upadłości i zwyczajnie zbankrutować jak bogacze… – uśmiecha się ironicznie. – Jestem „złodziejem”, bo muszę pracować nielegalnie, żeby nie zdychać z głodu, ale ten, kto ukradł pałace, stał się ich właścicielem – dodaje.
– Wiesz, w pewnym biurze, które regularnie odwiedzam, poszukując pracy, przy czterech lśniących biurkach z czterema nowymi komputerami siedzą cztery piękne młode dziewczyny, które mają tylko jedno zadanie. Zgodnym chórem powiedzieć mi: – Nic dzisiaj dla pani nie mamy – mówi zrezygnowana.
Dlatego podjęła bardzo ważną decyzję. Popełni samobójstwo. Ona nie straszy, bo się tego bardzo boi i nie ma pojęcia, jak to zrobić, ale wie, że sposób się znajdzie, tylko nie wie, kiedy. – Czasem wydaje mi się, że każdy dzień to o jeden dzień agonii więcej, ale dopóki mam siłę, żyję. Codziennie TYLKO na jednym relanium. Nie stać mnie na więcej.
Historie prawdziwe
Historie są prawdziwe, zostały tylko zmienione i przemieszane dane, dla utrudnienia identyfikacji Osób Dramatu. Znam tych ludzi i spotykam ICH na co dzień. Znam ICH znacznie więcej niż troje, ale opisywanie kolejnych historii upadków mogłoby się ciągnąć w nieskończoność… Ci wspaniali walczący o swój status ludzie byli dla mnie inspiracją do napisania tego tekstu, a ich realne życie skłania tylko do jednego wniosku. Kiedyś budowali Ten Kraj swoją ciężką pracą, płacili podatki, wywiązywali się ze wszystkich zobowiązań, a kiedy dzisiaj potrzebują pomocy, Ten Kraj proponuje im śmieszne i nierealne antyrozwiązania, ujęte w rozdętą biurokrację. Miliardy wydawane są po to, żeby nadal zapełniać konta tych, którzy mają się świetnie i żeby bardzo wielu mogło powiedzieć tak niewielu, że nic dla nich nie ma.
Sytuacja ludzi staje się coraz bardziej tragiczna, a Mój Piękny Kraj nad Wisłą płynie nadal miodem i mlekiem TYLKO dla… UPRZYWILEJOWANYCH.
Rodzi się jednak pytanie, co może kiedyś, w najbliższej przyszłości (?) spotkać mnie, Ciebie, czytelniku tego bloga, NAS wszystkich?
Wyjaśnienie sytuacji
– proszę uważnie wysłuchać wykładu Stanisława Michałkiewicza
Stanisław Andrzej Michalkiewicz (ur. 8 listopada 1947 w Lublinie) – polski prawnik, nauczyciel akademicki, eseista, publicysta i autor książek o tematyce społeczno-politycznej. Działacz opozycji w PRL. Współzałożyciel Unii Polityki Realnej.
Wykładowca w Wyższej Szkole Stosunków Międzynarodowych i Amerykanistyki w Warszawie oraz Wyższej Szkole Kultury Społecznej i Medialnej w Toruniu. /wikipedia/
Serdecznie pozdrawiam Mój Piękny Kraj nad Wisłą
Z poważaniem, autorka
* M. Ossowska, Podstawy nauki o moralności, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1994, s. 299
sakayayallah 